Nattevingerwerk? [Dutch]

NRC Handelsblad Opinie (20 mei 2014)

Afgelopen weekend verscheen er een column in het NRC met de titel Natte Vinger, via de sociale media aangekondigd als een “column over ons gretige geloof in de wetenschap” (NRC Handelsblad, 18 mei 2014). Met een aantal zaken in het stuk kan iedereen het eens zijn: het soms ten onrechte aannemen van wetenschappelijke ‘feiten’ die geen feiten zijn, bijvoorbeeld, is inderdaad betreurenswaardig. Waar het echter mis gaat is de dik aangezette teleurstelling van columnist Bas Heijne in de wetenschap zelf. Wetenschappelijke ‘feiten’ zouden nattevingerwerk zijn en ons valse, ongefundeerde hoop geven: “De hoop die de wetenschap ons biedt – het is bidden in de kerk, maar dan anders.”

Hier slaat Heijne de plank mis. Het mooie van wetenschap is nu juist dat je er niet in hoeft te geloven. Je kan de bronnen traceren, de onderbouwing checken en verifiëren, het experiment nadoen, etc. Dat Heijne teleurgesteld is als een wetenschappelijk ‘feit’ weerlegd wordt en een nieuw inzicht een eerder ‘feit’ falsificeert (onderzoekers van de Johns Hopkins universiteit lieten zien dat het antioxidant resveratrol in wijn en chocolade geen effect heeft op onze gezondheid), dan is hem de essentie van wetenschappelijk onderzoek ontgaan. Dat is jammer, want ook de journalistiek heeft een verantwoordelijkheid in het communiceren en evalueren van wetenschappelijke resultaten [zie tevens NRC Next, 3 oktober 2013]. Het pleit juist voor de wetenschap dat ze haar mening steeds weer wijzigt in het licht van nieuwe (en zelf-vergaarde) feiten; de uitkomsten zijn steeds weer te controleren. Wetenschappers die daar het handje mee lichten ondermijnen natuurlijk het vertrouwen in de wetenschap en dat is erg genoeg, maar een columnist die op grond hiervan suggereert dat wetenschap ons geen ‘evidence-based’ voortschrijdend inzicht verschaft, is ziende blind.

Henkjan Honing
Pim Levelt

[Zie NRC Handelsblad en NRC Next van 20 mei 2014]