Zorgen muzieklessen voor betere Cito-score? [Dutch]

'Van zingen krijg je een fijn gevoel'

Vandaag verscheen er een reportage in NRC Handelsblad / NRC Next met de titel Van zingen krijg je een fijn gevoel over de kinderen van de Kathedrale Koorschool in Utrecht die, volgens een onderzoek van Jaap Dronkers in opdracht van RTL, uitzonderlijk hoog scoorde op de landelijke Cito toets. Zou dat komen omdat op die school muziek een prominente plaats inneemt?

Het is een aantrekkelijke gedachte, en niet alleen voor degenen die het muziekonderwijs een warm hart toedragen. Lekker muziek maken en dan, als een soort bonus, ook nog eens hogere cijfers! Het is een gedachte die al vaker is aangevoerd om het belang van het muziekonderwijs te verdedigen in tijden van bezuinigingen. Dit alles onder het motto: muziek maakt je slimmer!

Het is echter maar de vraag of dat zo is. En als dat zo is, waardoor dat komt. (N.B. Met het mogelijke feit dat 'muziek slimmer maakt' het belang van muziek aantonen, en niet met een intrinsieke eigenschap van muziek zelf, is natuurlijk curieus. Maar daarover een andere keer meer.)

Fragment uit NRC van 23 december 2013.

Er is een rijke literatuur van muziekpedagogische teksten die de positieve invloed van muziek op het (andere) onderwijs tot waarheid promoveert – denk bijvoorbeeld aan Musik(erziehung) und ihre Wirkung van Hans Günther Bastian. Wederom, het is een sympathieke gedachte, maar is er ook wetenschappelijk onderbouwing voor te vinden?

Er leeft bij veel muziekpedagogen de begrijpelijke en ten dele terechte overtuiging dat je van muziek maken veel opsteekt, en niet alleen direct (near transfer) i.e. op de muziekvaardigheden zelf, maar ook indirect (far transfer): sociale en cognitieve vaardigheden — zoals geheugen, IQ, concentratie en scores voor vakken als lezen, schrijven en rekenen —, zouden er aanzienlijk door verbeteren. Voor dat laatste is echter nog maar weinig onderbouwing te vinden. Of preciezer gezegd: de beschikbare onderzoeksresultaten zijn alles behalve eenduidig.

Artur Jaschke et al. (2013) vergeleken onlangs een groot aantal representatieve studies met de conclusie dat voor veel zaken (zoals lezen, schrijven, rekenen) de wetenschappelijke uitkomsten vaak zover uiteen lopen dat er geen eenduidige conclusie te trekken is. Dit lijkt meestal veroorzaakt te worden door de gebruikte methode en relatief kleine schaal waarop de studies zijn uitgevoerd.

Een uitzondering is een Canadese studie (Schellenberg, 2004) waarin 150 6-jarige kinderen een jaar lang kunstonderwijs (muziek of toneel) werd aangeboden en vergeleken met een controle groep (o.a. gematched wat betreft opleiding en inkomen van de ouders) die het pas een jaar later aangeboden kreeg. Door het ontwerp van de studie (o.a. met gerandomiseerde toekenning aan groepen) kon het beter scoren op een IQ-test na een jaar muziekles verklaart worden als zijnde veroorzaakt door de muziekles. 

Prachtig onderzoek, maar door de gebruikte methode en de schaal waarop het moet worden uitgevoerd nogal kostbaar, en wellicht daarom maar weinig gedaan. We lijken niet alleen muziek een luxe te vinden, het begrijpen ervan ook.

Jaschke, A. C. et al. (2013) Music education and its effect on intellectual abilities in children: a systematic review. Reviews in the Neurosciences, 24, 6, 665–675. [een pre-print is hier te vinden]

Schellenberg, E. G. (2004). Music lessons enhance IQ. Psychological Science, 15 (8), 511-4 PMID: 15270994